Zelfevaluatie gericht op goede samenwerking

Waarom is samenwerken zo belangrijk. Onderzoek toont aan dat je als team sneller fouten kunt zien, betere oplossingen kan bedenken bij vraagstukken en grotere innovatiekracht hebt. Werken in teamverband levert doorgaans beter resultaat op.

Dit geldt voor alle teams. Dus ook voor raden van commissarissen, raden van bestuur, partnerships en besturen.

Het is hard werken om goed samen te werken en een effectief team te zijn. De vraag is dan, wààr moet je hard aan werken? Wàt zijn de belangrijkste zaken om hierbij voor ogen te houden.

Recent onderzoek toont aan dat de meest onderscheidende factor voor een succesvol team de ‘psychologische veiligheid’ in het team is. Een team met groepsnormen die de psychologische veiligheid binnen de groep borgen, heeft de kritische factor in zich om onderscheidend succesvol te zijn.

Let wel, een psychologisch veilige omgeving is niet noodzakelijk een comfortabele omgeving. Ik ben het zeer eens met de beroemde uitspraak ‘An effective board should not necessarily be a comfortable place’ van de FRC in de Guidance on board effectiveness van maart 2011. Sterker nog, ik ben ervan overtuigd dat een comfortabele omgeving de deur openzet naar gemak en verlies van scherpte.

Wat is psychologische veiligheid en hoe zorg je daarvoor?

Harvard Business School professor Amy Edmondson heeft veel onderzoek gedaan naar psychologische veiligheid in de werkomgeving. Bijvoorbeeld bij ziekenhuizen, in de luchtvaart, het bedrijfsleven. Overal kom je situaties tegen waarbij mensen het niet aandurven om zich uit te spreken in lastige kwesties. Zelfs niet als het gaat om levensbedreigende kwesties. Bijvoorbeeld in een ziekenhuis waar het impact kan hebben op het leven van patiënten. Of in de luchtvaart waar het de veiligheid van vliegtuigen kan betreffen. Of in het bedrijfsleven als bijvoorbeeld een voedselproducent om wat voor reden dan ook ongezonde voeding produceert. Er zijn tal van voorbeelden te bedenken, waar iemand aan de bel moet trekken om iets aan de kaak te stellen. Maar dit kan voor die persoon in kwestie negatieve gevolgen hebben. Volgens Amy Edmondson zorgt zelfprotectie dan voor ongewenst gedrag. Dit gedrag voorvloeiend uit zelfprotectie doet zich echter niet alleen voor op de werkvloer. Het doet zich ook voor in bestuurskamers. Ik adviseer iedereen haar TED talk hierover te bekijken.

Vanuit zelfprotectie zijn mensen bezig met ‘impression management’, een term uit de psychologie. Wat wordt hiermee bedoeld.

Impression management is geen goede basis voor onderling vertrouwen. Voor je het weet zit je in de neerwaartse spiraal, waarin iedereen zich stoer voordoet, niet de kwetsbare kant laat zien, geen eigen mening geeft en daarmee ook de andere in de groep stimuleert tot dit gedrag.

Volgens Amy Edmondson is er psychologisch veiligheid in een team als de leden het vertrouwen hebben dat ze worden gerespecteerd en niet worden gestraft als ze zich uitspreken. Dat ze alle vragen kunnen stellen. Dat ze zwakte of fouten mogen tonen. Dat ze hun eigen mening mogen hebben. Dat ze indien nodig aan de status quo kunnen tornen.

Door regelmatig als groep een goede zelfevaluatie te doen en daar goede externe begeleiding bij te betrekken werkt u actief aan goede randvoorwaarden om goede samenwerking en een psychologisch veilige omgeving te borgen.

Alleen een zelfevaluatie doen als ‘tick the box’ is niet genoeg. U heeft iemand nodig die daarna vinger aan de pols houdt. Die met u meekijkt of goede voornemens ook worden gerealiseerd. Het kan zijn dat intussen omstandigheden veranderen, waardoor een nieuwe context ontstaat. Dan is het goed opnieuw met elkaar het gesprek aan te gaan en opnieuw te reflecteren. En ook als de context niet verandert, is het goed om na een periode van bijvoorbeeld een jaar weer met elkaar te reflecteren waar je intussen staat.

Goede samenwerking komt niet vanzelf. Dat is hard werken.